อาการขาดน้ำ หรือ ภาวะขาดน้ำ (Dehydration) เกิดขึ้นเมื่อร่างกายสูญเสียน้ำมากกว่าที่ได้รับเข้าไป ส่งผลให้ร่างกายไม่สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากน้ำเป็นส่วนประกอบสำคัญของการทำงานในระบบต่างๆ ของร่างกาย เช่น การควบคุมอุณหภูมิ การขนส่งสารอาหาร และการกำจัดของเสีย
ระดับของการขาดน้ำ
อาการขาดน้ำสามารถแบ่งออกเป็น 3 ระดับหลักๆ ขึ้นอยู่กับความรุนแรง ดังนี้:
-
ภาวะขาดน้ำเล็กน้อยถึงปานกลาง:
- รู้สึกกระหายน้ำบ่อย
- ปากและลิ้นแห้ง
- ผิวหนังแห้งหรือหยาบกร้าน
- ปัสสาวะมีสีเข้มและน้อย
- รู้สึกเหนื่อยล้าหรืออ่อนแรง
- ปวดศีรษะหรือเวียนศีรษะ
- ไม่มีสมาธิและมีความรู้สึกเบลอ
- ในบางกรณี อาจมีการเป็นตะคริวหรือปวดกล้ามเนื้อ
-
ภาวะขาดน้ำขั้นรุนแรง:
- รู้สึกกระหายน้ำมากจนเกินไป
- หายใจเร็ว หัวใจเต้นเร็ว
- ความดันเลือดต่ำ
- ผิวหนังเหี่ยว ไม่มีความยืดหยุ่น
- ปัสสาวะน้อยมากหรือไม่มีเลย
- มือและเท้าเย็น และมีสีผิวซีด
- การรู้สึกสับสนหรือเบลอหนักขึ้น
- อาจถึงขั้นหมดสติได้ในกรณีรุนแรง
-
ภาวะขาดน้ำเรื้อรัง:
- เกิดจากการที่ร่างกายไม่ได้รับน้ำเพียงพอเป็นระยะเวลานาน ส่งผลให้เกิดปัญหาสุขภาพต่างๆ เช่น ปัญหาการย่อยอาหาร ความดันโลหิตต่ำ การทำงานของไตลดลง และผิวหนังเหี่ยวย่น
สาเหตุของการขาดน้ำ
- การดื่มน้ำไม่เพียงพอ: ไม่ได้รับน้ำเพียงพอจากการดื่มหรือการรับประทานอาหาร
- การสูญเสียน้ำมากเกินไป: เช่น จากการออกกำลังกาย การเหงื่อออกมาก หรือจากการเจ็บป่วยที่ทำให้เกิดอาการท้องเสียหรืออาเจียน
- อากาศร้อน: การอยู่ในสภาพอากาศที่ร้อนมากๆ ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำจากเหงื่อเพิ่มขึ้น
- การใช้ยาบางประเภท: ยาขับปัสสาวะสามารถทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำมากกว่าปกติ
วิธีป้องกันและรักษาอาการขาดน้ำ
- ดื่มน้ำอย่างสม่ำเสมอ: โดยเฉพาะในช่วงที่ทำกิจกรรมที่ทำให้ร่างกายสูญเสียน้ำ เช่น การออกกำลังกาย การทำงานกลางแจ้ง หรืออยู่ในสภาพอากาศร้อน
- ทานอาหารที่มีน้ำสูง: เช่น ผลไม้และผักที่มีน้ำสูง เช่น แตงโม แตงกวา ส้ม สตรอเบอร์รี่
- หลีกเลี่ยงการสูญเสียน้ำมากเกินไป: หลีกเลี่ยงการทำงานหรือออกกำลังกายหนักในช่วงที่มีอากาศร้อนมาก และพักผ่อนในที่ร่มเมื่อจำเป็น
- เกลือแร่: ในกรณีที่สูญเสียน้ำและเกลือแร่มาก เช่น จากการออกกำลังกายหรือการเจ็บป่วย ควรดื่มน้ำที่มีส่วนผสมของเกลือแร่เพื่อทดแทนสิ่งที่สูญเสียไป
- การดื่มน้ำอย่างต่อเนื่อง: ควรดื่มน้ำทุกครั้งที่รู้สึกกระหาย และดื่มเพิ่มในกรณีที่ต้องทำกิจกรรมที่ใช้พลังงานมาก
สรุป
อาการขาดน้ำอาจเกิดขึ้นได้หากร่างกายไม่ได้รับน้ำเพียงพอหรือสูญเสียน้ำมากเกินไป ควรสังเกตอาการเบื้องต้น เช่น ความกระหายน้ำ ปากแห้ง หรือผิวหนังแห้ง หากมีอาการขาดน้ำขั้นรุนแรง ควรรีบหาน้ำดื่มและปรึกษาแพทย์ทันที การดื่มน้ำอย่างสม่ำเสมอและเพียงพอจะช่วยป้องกันอาการขาดน้ำและช่วยให้ร่างกายทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
